فضای سیاسی دانشگاهها همواره علیه رژیمهای دیکتاتوری شاهنشاهی و اسلامی بوده است. به این اعتبار ورود جوانان به دانشگاهها آغاز آگاهی و مبارزه آنها علیه رژیمهای حاکم بر ایران است. ۱۶ آذر، روز دانشجو، سالروز حمله رژیم دیکتاتوری پهلوی به دانشگاه تهران است. حدود چهار ماه پس از کودتای انگلیسی – آمریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دانشجویان به سفر ریچارد نیکسون معاون وقت رئیس جمهور آمریکا اعتراض کردند.
ارتش کودتاچیان در ۱۶ آذر با حمله به کلاسها صدها دانشجو را دستگیر و زخمی کردند و در دانشکده فنی سه دانشجو (مصطفی بزرگ نیا و احمد قندچی و مهدی شریعت رضوی) را کشتند و فردای آن روز، ۱۷ آذر، در قتلگاه دانشجویان به نیکسون دکترای افتخاری حقوق دادند. در تمام دوران پهلوی جنبش دانشجویی از ارکان مهم مبارزه علیه دیکتاتوری بود و سوسیالیستها در آن سهم اساسی داشتند.
مبارزه آزادی خواهانه جنبش دانشجویی علیه دیکتاتوری در نظام اسلامی نیز ادامه یافت. رژیم تازه به قدرت رسیده مخالفت های گسترده دانشجویان را تحمل نکرد و در اردیبهشت ۱۳۵۹ و تحت نام "انقلاب فرهنگی" به کل دانشگاههای کشور حمله کرد و صد ها دانشجو را کشت و زخمی کرد و برای چند سال دانشگاهها تعطیل شد. طی "انقلاب فرهنگی" هزاران استاد و دانشجو که خوش شانس بودند فقط اخراج شدند و بسیاری دستگیر و شکنجه و به قتل رسیدند.
چند دهه بعد و با تمام فراز و نشیب هایی که جنبش دانشجویی داشت، پایان دوران "انتخاب بین بد و بدتر" را دانشجویان اعلام کردند. شعار "اصلاح طلب، اصولگرا، دیگه تمام ماجرا" از دانشگاه تهران در دیماه ۱۳۹۶، آغازگر دوران جدیدی در عمومی شدن مبارزه علیه کلیت رژیم اسلامی شد. با افزایش اعتصابات کارگری از سال ۱۳۹۷ و به ویژه در هفت تپه، دانشجویان با شعار "فرزند کارگرانیم، کنارشان می مانیم" از جنبش کارگری حمایت کردند و حضور و رشد مجددا گرایشات چپ و سوسیالیست در دانشگاهها را عیان ساختند. گسترش تشکیل شوراهای صنفی دانشجویی که سهم مهمی در مبارزات نیمه دوم دهه نود جنبش دانشجویی داشتند، محصول همین دوران تسلط گفتمان انقلابی علیه کل رژیم بود.
آغاز کار دانشگاهها در مهر ۱۴۰۱ و پس از آموزش غیر حضوری در دوران کرونا همزمان شد با شروع اعتراض به قتل حکومتی مهسا ژینا امینی. اعتراضات دانشجویی در اعتراض به قتل حکومتی ژینا رژیم اسلامی را حیرت زده کرد. برای اولین بار دانشجویان صدها دانشگاه به جنبش "زن زندگی آزادی" پیوستند و علیه تبعیض جنسیتی و رژیم حامی آن بپا خواستند، روسری ها را بر داشتند و غذا خوری های جداگانه دختران و پسران را کنار گذاشتند. رژیم اسلامی در چارچوب سرکوب حرکت انقلابی ۱۴۰۱ هزاران استاد و دانشجو را اخراج کرد که گسترده ترین حمله به دانشگاهها پس از اردیبهشت ۱۳۵۹ است.
با گسترش حرکت انقلابی مردم علیه رژیم اسلامی دیگر ورود به دانشگاه برای دانشجویان آغاز آگاه شدن و مبارزه نیست بلکه ادامه و گسترش دهنده مبارزه ای است که در بیرون دانشگاهها و در سراسر ایران جریان دارد. نظام سلطنتی پایگاهی در دانشگاهها نداشت و رژیم اسلامی هم ندارد. جنبش دانشجویی ایران همواره از ستونهای اصلی مبارزه علیه دیکتاتوری بوده و خواهد بود. ۱۶ آذر امسال در عین یادآوری جنایت رژیم سلطنتی علیه جنبش دانشجویی، تجدید عهدی برای ادامه مبارزه علیه دیکتاتوری اسلامی است در همراهی با مبارزات مردم ایران برای سرنگونی انقلابی نظام حاکم.
زنده باد ۱۶ آذر، روز دانشجو
سرنگون باد رژیم سرمایه داری جمهوری اسلامی
زنده باد آزادی، زنده باد سوسیالیسم
شورای همکاری نیروهای چپ و کمونیست
دهم آذر ۱۴۰۲- اول دسامبر ۲۰۲۳
امضاها:
اتحاد فدائیان کمونیست، اتحاد سوسیالیستی کارگری، حزب کمونیست ایران، حزب کمونیست کارگری ایران – حکمتیست، سازمان راه کارگر، سازمان فدائیان (اقلیت) و هسته اقلیت